Talyplar okuw tejribeliginde
483 Türkmen halkynyň Milli lideri Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň başlygy Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallary, egsilmez yhlasy, eziz Watanymyza, mähriban halkymyza çäksiz söýgüsi bilen sanlyja ýyllaryň içinde gojaman Köpetdagyň eteginde häzirki zamanyň “akylly” şäher konsepsiýasynyň ýörelgeleri esasynda gurlan Arkadag şäheri dünýä nusgalyk şäher.Mälim bolşy ýaly, biziň bilim ojagymyz bolan Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutymyzda okap, bilim alýan talyp yaşlarymyz bilen Arkadag şäherine göçme okuw tejribe sapaklary gurnap durýarys. Ynha, şunuň ýaly okuw tejribeligi sapaklarynyň biri hem Arkadag şäherinde hereket edýän elektrobuslaryň hem-de elektromobilleriň işleýiş düzgünleri bilen tanyşmakda geçirildi.
Bu okuw tejribeligi sapagyna “Awtomobil ulagynyň ulanylyşy” kafedrasynyň “Awtomobiller we awtomobil hojalygy” we “Awtomobil ulagynda gatnawlary guramak we dolandyrmak” hünäriniň ikinji ýyl talyplary gatnaşdy. Okuw tejribeligi sapagy talyp ýaşlarda örän gyzyklanma döretdi. Elbetde elektrik energiýanyň kömegi bilen hereketlenýän, ekologik taýdan arassa hem-de ähli amatlyklary bolan elektrobuslardyr, elektromobilleriň işleýiş usullary barada birnäçe gyzykly maglumatlary aldylar.
Elektrikli awtoulaglar rahatlygy we gözegçilik aňsatlygy sebäpli özüne çekiji başlangyjy talap edýän klassiki awtoulaglar bilen deňeşdirilende özüne çekiji we saklamak kyn. Soňky onýyllyklarda daşky gurşaw we energiýa kynçylyklary sebäpli elektrik ulaglaryna bolan gyzyklanma artdy. Tehnologiýanyň ösmegi, diapazonyň ýokarlanmagy we has köp zarýad beriş infrastrukturasynyň gurulmagy bilen elektrik hereketiniň täze döwrüne şaýat bolýarys.
Häzirki wagtda elektrikli awtoulaglar ekologiýa taýdan arassa we amatly ulag serişdesini hödürläp, has meşhur bolýar. Öndürijiler täze modelleri işjeň ösdürýärler we hökümetler we kompaniýalar elektrik infrastrukturasyny ösdürmäge maýa goýýarlar. Täze tehnologiýalar we täzelikler elektrik ulagy pudagyny öňe sürmäge dowam edýär. Häzirki zaman elektrik ulaglary ýokary netijelidir, uzak aralyga we çalt zarýad alýar. Awtonom sürüjilik we akylly tehnologiýalardaky täzelikler elektrik ulaglaryny sarp edijileri hasam özüne çekýär.
Batareýa tehnologiýasynyň gowulaşmagy, kuwwaty artdyrmagy we çykdajylary azaltmagy dowam etdirýär. Şol bir wagtyň özünde zarýad beriş stansiýalarynyň ulgamynyň ösmegi elektrik ulaglaryny ulanmagy has amatly we elýeterli edýär.
Elektrik ulaglary howanyň üýtgemegine garşy göreşde we parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmakda möhüm rol oýnaýar. Diňe nebit önümlerine garaşlylygy azaltmak bilen çäklenmän, şäherlerde sesiň hapalanmagyny hem azaldýar. Elektrik ulaglary durnukly ulag ulgamyna we has arassa, ýaşyl ýaşaýyş gurşawyna geçmegiň esasy elementidir. Elektrik ulaglary pudagynyň geljekde hasam ösmegine garaşylýar. Täze materiallardaky ösüşler, batareýanyň we hereketlendirijiniň netigeliliginiň ýokarlanmagy we önümçilik çykdajylarynyň pes bolmagy elektrik ulaglarynyň giňden kabul edilmegine goşant goşýar. Ulaglar we jemgyýetçilik ulaglary ýaly dürli ulag ugurlarynda elektrikleşdirilişe geçişiň şaýady bolýarys. Elektrik ulaglarynyň taryhy hemişelik ewolýusiýanyň we gowulaşmagyň biridir. Öňe seretseň, sürüjisiz elektrik ulaglary, täzelenip bilýän energiýa çeşmeleri bilen integrasiýa we has netigeli zarýad beriş ulgamlaryny ösdürmek ýaly elektrik ulagy tehnologiýasynyň täze görnüşleriniň ösmegine garaşylýar. Elektrik ulaglary bilen bir hatarda wodorod we gün awtoulaglary, beýleki ulag görnüşleri hem geljekki energiýa ulgamynyň bir bölegi bolup biler.
Elektrik ulaglarynyň taryhy has durnukly we ekologiýa taýdan arassa ulag ulgamyny gözlemegiň taryhydyr. Tehnologiýada dowamly ösüşler we hökümetleriň we jemgyýetiň goldawy bilen elektrik ulaglary planetamyz üçin has durnukly geljege ýetmekde möhüm rol oýnap biler.
Arkadag şäher awtomobil kärhanasynda zähmet çekýän hünärmenleriň geçiren gürrüňdeşligi ýagny, elektrobuslardyr elektromobileriň işleýiş düzgünleri barada beren maglumatlary talyp ýaşlarda okaýan hünärlerine bolan höwesi has-da artdyrdy.
Arkadag şäheriniň özi Gahryman Arkadagymyzyň pähim-paýhasyndan dörän ajaýyp sungat eserleriň biridir.Pursatdan peýdalanyp, biz bilim işgärlerine işlemäge, döretmäge döredip beren mümkinçilikleri üçin Gahryman Arkadagymyza Arkadagly gahryman Serdarymyza köp sag bolsun aýdýaryn!
Oguljan Aýnazarowa, Institutyň Awtomobil ulaglary kafedrasynyň uly mugallymy
